Jarosław Mańka i bogata spuścizna ks. Piotra Skargi. Czy o niej pamiętamy?
Znany reżyser, który niemalże namacalnie poznał dzieła jezuickiego kandydata do wyniesienia na ołtarze, poświęcił księdzu Piotrowi Skardze wyjątkowy film oraz artykuł. Dzięki tym utworom, możemy dowiedzieć się o faktach często ukrywanych i przemilczanych. O dziedzictwie, które Skarga pozostawił Polsce i które dziś, w XXI wieku, jest aktualne i użyteczne.
Prostowanie prawdy o ks. Piotrze Skardze
Film Jarosława Mańki pod prostym tytułem „Skarga” mówi o życiu i działalności Sługi Bożego ks. Piotra Skargi i zarazem w quasi-fabularny sposób ukazuje jego postać, przemieszczającą się po ulicach i krużgankach Krakowa. W filmie wypowiadają się m.in. jezuita ks. dr Stanisław Cieślak i ks. prof. Stanisław Ziemiański, czy też historyk prof. Wiesław Bernacki oraz wiceprezes Stowarzyszenia ks. Piotra Skargi Sławomir Skiba. Produkcja, którą na swoich stronach bezpłatnie udostępniło wspomniane Stowarzyszenie Ks. Skargi, bardzo wiele mówi o cechach charakteru ks. Piotra Skargi, o jego dokonaniach jeszcze przed przyjęciem misji u boku polskiego monarchy, a także o jego późniejszych losach i okolicznościach śmierci.
Wspomniany reżyser w kilka lat po premierze filmu napisał również artykuł „Ksiądz Piotr Skarga – prekursor bankowości i fałszywa czarna legenda o pochowaniu żywcem”. Z niego z kolei dowiadujemy się o mitach, jakie narosły wokół postaci królewskiego kaznodziei i o czarnej legendzie, jaką wokół niego próbowały stworzyć środowiska protestanckie i antykościelne. Zupełnie kontrastuje to z nimbem świętości, który otaczał Piotra Skargę już za życia, a po jego śmierci popularność i echo dokonań – szczególnie tych na niwie społecznej – zdawały się przedstawiać go jako naturalnego kandydata do wyniesienia na ołtarze. Tak się jednak nie działo przez długie lata, m.in. za sprawą zniesławiających działań jego wrogów. Założone w 1999 roku Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im. Ks. Piotra Skargi stara się odrobić te wizerunkowe i historyczne straty. Propaguje spuściznę ks. Piotra Skargi na różne sposoby, m.in. poprzez finansowanie filmów takich jak właśnie „Skarga” w reżyserii Jarosława Mańki, czy też wydawanie książek i e-booków, jak np. Przestrogi dla Polski ks. Piotra Skargi, czy też album Kaznodzieja Narodu.
Dzięki zaangażowaniu środowisk katolików świeckich i przychylności władz biskupich, sprawa uznania ks. Piotra Skargi za błogosławionego znów stała się żywo obecną w przestrzeni publicznej. Pomogło też uznanie przez polski Sejm (wedle tradycji obierania na każdy rok patrona bądź patronów) roku 2012 rokiem ks. Piotra Skargi. Proces beatyfikacyjny, podjęty w Archidiecezji Krakowskiej, został przeprowadzony i zamknięty w 2016 roku. Przez 5 kolejnych lat sprawa leżała w Watykanie, oczekując na rozpatrzenie.
Społeczne postrzeganie ks. Piotra Skargi a jego faktyczne dokonania
Jak pisze Mańka, ks. Piotr Skarga przeciętnemu Polakowi kojarzy się zazwyczaj jako autor „Kazań sejmowych” i… na tym koniec. Tymczasem, warto przypomnieć, iż on też prekursorem bankowości na ziemiach Rzeczypospolitej. W październiku 1584 roku założył w Krakowie Bractwo Miłosierdzia, którego głównym zadaniem było wyszukiwanie nędzy wśród mieszkańców Krakowa, którzy dotknięci wypadkami losowymi, wstydzili się żebrać. Widząc ogrom potrzeb, Skarga wkrótce zawnioskował u generała jezuitów utworzenie filii, którą nazwał Komorą Potrzebnych (późniejszy Bank Pobożny) lub Mons Pietatis (Góra Pobożności), na wzór tych, jakie widział w Rzymie.
Co ciekawe, podczas wojen szwedzkich Kraków ratował się pieniędzmi tego banku, składając je jako okup nieprzyjacielowi. Pomimo kolejnych okupów „sponsorowanych” przez Bank Pobożny na rzecz Szwedów podczas kolejnych wojen na początku wieku XVIII, instytucja założona przez ks. Skargę potrafiła pomnażać kapitał. W 1712 roku Bank Pobożny dysponował kapitałem 89 310 złotych polskich, nadal chroniąc ubogich mieszkańców Krakowa przed wpadnięciem w sidła lichwy.
Inną formą pomocy było założenie przez ks. Skargę funduszu dobroczynnego w ramach Arcybractwa Miłosierdzia pod nazwą „skrzynka świętego Mikołaja”. Celem tego funduszu było udzielanie pomocy w formie posagu ubogim pannom wychodzącym za mąż lub wstępującym do klasztoru.
